Szafy chłodnicze apteczne - jak przechowywać leki?

Prawidłowe przechowywanie leków oraz wyrobów farmaceutycznych (w tym szczepionek oraz płytek do oddawania wymazów) jest kluczowe dla zachowania ich właściwości, a co za tym idzie - zdrowia, a nawet życia pacjentów. Niektóre produkty wymagają ściśle określonych warunków, które określa prawo. Z tego powodu konieczne jest zaopatrzenie apteki w szafy chłodnicze apteczne.

Przechowywanie leków lodówkowych

Mianem leków lodówkowych określa się substancje, które są termolabilne. Oznacza to ich wrażliwość na działanie wysokich temperatur. Preparaty takie powinny być przechowywane w temperaturze 1-10 stopni Celsjusza, z zachowaniem łańcucha chłodniczego.
Specjalne szafy chłodnicze dla farmaceutów wyposażone są w urządzenia pomiarowe, które sygnalizują skoki temperatury mogące mieć negatywny wpływ na leki. Pomaga to utrzymać najwyższą jakość oferowanych produktów i poprawia bezpieczeństwo. 
Ten typ urządzeń został specjalnie skonstruowany w taki sposób, by minimalizować wahania temperatury. Ponadto zawarte w nich agregaty chłodnicze spełniają określone prawem normy temperaturowe. Dzięki temu są znacznie bezpieczniejszym rozwiązaniem niż tradycyjne lodówki lub szafy chłodnicze, których nie zaprojektowano z myślą o zastosowaniu aptecznym. 

Zimny łańcuch transportu

Pojęcie to oznacza zachowywanie odpowiedniej temperatury preparatów od wytworzenia, poprzez ich sprzedaż, aż do zużycia przez pacjenta. Z tego powodu oprócz szaf chłodniczych do aptek przydatne jest zaopatrzenie placówki w specjalne opakowania, które zapobiegają ogrzaniu się leku, a co za tym idzie - przerwanie zimnego łańcucha. 
Dostępne obecnie opakowania zatrzymują niską temperaturę nawet do dwóch godzin. 
Oczywiście równie istotne jest prawidłowe przechowywanie leku w domu. Dlatego warto poinstruować pacjenta, że należy preparat przechowywać tak, by nie miał styczności ze ściankami lodówki (dlatego należy unikać umieszczania ich na drzwiach). Ponadto leków nie wolno zamrażać - również prowadzi to do utraty ich właściwości. 

Leki i wyroby lodówkowe

Do preparatów i wyrobów, które wymagają przechowywania w warunkach chłodniczych należą między innymi: 

• szczepionki,
• antybiotyki w formie zawiesiny oraz probiotyki,
• insulina,
• krople do oczu,
• nystatyna,
• płytki do wykonywania posiewów moczu.

Warto zaznaczyć, że antybiotyki podawane w zawiesinie dostarczane są do aptek najczęściej w formie granulatu, do którego na miejscu dodawana jest woda. O ile granulat można bez problemu przechowywać w temperaturze pokojowej, tak po rozrobieniu z wodą musi trafić do miejsca o temperaturze chłodniczej, na przykład do szafy chłodniczej laboratoryjnej. Insulina powinna być tam przechowywana aż do zakończenia kuracji przez pacjenta. Zawiesiny są stosunkowo nietrwałe, dlatego zaniedbanie odpowiednich warunków może negatywnie wpłynąć na skuteczność antybiotyku, jak również sprawić, że będzie on szkodliwy dla zdrowia. 

Nieprawidłowe przechowywanie leków - skutki

Dzięki wykorzystaniu szaf chłodniczych aptecznych możliwe jest utrzymanie odpowiedniej temperatury preparatów. Zbyt wysoka może doprowadzić do utraty właściwości fizycznych przez lek, a co za tym idzie - jego skuteczności. 
Jedną z najwrażliwszych na temperaturę substancji jest insulina; negatywny wpływ na nią ma przekroczenie zalecanej temperatury już o kilka stopni Celsjusza. 
Co jednak ważne, przechowywana w warunkach chłodniczych insulina musi być przed podaniem delikatnie ogrzana, na przykład w dłoniach. Pozwoli to na uniknięcie dużego bólu związanego z wstrzyknięciem zimnego preparatu. 
Każdorazowo przed sprzedażą należy zwrócić uwagę na oznaki potencjalnego zepsucia się leku. Szczególnie alarmującymi sygnałami jest zmiana zapachu, smaku i koloru leku. W przypadku insuliny oznaką zepsucia mogą być także "kłaczki" obecne w ampułce. 
Sygnałów tych nie wolno lekceważyć. Zepsuty lek będzie w najlepszym przypadku nieskuteczny. W najgorszym może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. 

Szafy chłodnicze do aptek - na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Obecnie rynek obfituje w różnorodne modele szaf chłodniczych dla farmaceutów, jak również do zastosowań laboratoryjnych. Wybierając sprzęt do apteki trzeba szczególnie zwrócić uwagę na jego wysoką jakość oraz systemy zabezpieczające i alarmowe. Szczególnie przydatny jest tu moduł alarmowy informujący za pomocą sygnału dźwiękowego o ewentualnych zmianach temperatury w szafie i przekroczeniu zalecanych wartości. Co prawda w wysokiej klasy sprzęcie prawdopodobieństwo takiego zdarzenia jest stosunkowo małe (a dodatkowo zmniejsza je regulacja urządzenia), jednak sygnalizacja ta jest koniecznym pozwoli szybko zareagować np. w przypadku awarii szafy chłodniczej, co pozwoli uniknąć strat wynikających z zepsucia całej przechowywanej partii leku. 
Świetnym rozwiązaniem, pozwalającym na kontrolę temperatury również w czasie, gdy apteka jest zamknięta, są moduły GSM, które wysyłają alert SMS na podany zawczasu numer telefonu. Dzięki temu można mieć pewność, że sprzęt w aptece pracuje prawidłowo, a leki są odpowiednio przechowywane. Rozwiązanie to jest doskonałym wsparciem dla właścicieli aptek, którzy nie przebywają w nich zbyt często, lub np. podczas urlopu. 
Dużą popularnością cieszą się również szafy chłodnicze przeszklone - pozwalają one na doskonałą ekspozycję leków i preparatów. Większość modeli posiada dodatkowe oświetlenie, co również korzystnie wpływa na prezentację produktów oraz ułatwia pracę personelu. 
Ponadto dostępne są dwa podstawowe rodzaje szaf chłodniczych do aptek: z wysuwanymi szufladami oraz drucianymi półkami. 
Szafa wyposażona w szuflady jest doskonałym rozwiązaniem w przypadku małych opakowań leków bądź szczepionek. Z kolei urządzenia z półkami drucianymi lepiej się sprawdzą przy dużych opakowaniach zbiorczych oraz butelkach. 

Warto pamiętać, że szafy chłodnicze laboratoryjne oraz apteczne to sprzęt specjalistyczny, który nie znajduje się w ofercie każdego sklepu z wyposażeniem do gastronomii i aptek. Szczególnie dotyczy to sprzętu wysokiej jakości. Dlatego warto skorzystać z usług wyspecjalizowanego, doświadczonego dostawcy.